Q&A's
Q&A - Doven en slechthorenden
Hoeveel mensen in Nederland zijn doof of slechthorend?
In Nederland zijn ongeveer 1,5 miljoen individuen doof of slechthorend.
Bron: Het Nederlands Gebarencentrum
Kun je gesproken communicatie niet gewoon uittypen?
Voor een aanzienlijk deel van de mensen die doof of slechthorend zijn is de Nederlandse taal niet de moedertaal. Voor hen is een transcript of ondertiteling van bijvoorbeeld een persconferentie niet voldoende.
Een platte tekst mist intonatie en doordat het Nederlands de tweede taal is, moet veel moeite worden gedaan om de inhoud te vertalen. Iets wat met name bij de communicatie tijdens een ramp of crisis niet gewenst is.
Bron: Het Nederlands Gebarencentrum
Waarom moet je een tolk Nederlandse Gebarentaal inzetten tijdens rampen en crises?
Juist tijdens een incident moet handelingsperspectief (bijvoorbeeld over een evacuatie) voor iedereen toegankelijk zijn om gevaarlijke situaties te voorkomen. Om deze reden is het ontzettend belangrijk dat bij persconferenties altijd een tolk Nederlandse Gebarentaal aanwezig is.
Lisa (doof) kreeg bijvoorbeeld (te) weinig mee na de aanslag in een tram in Utrecht: 'Wat gebeurt er?' Een gebarentolk zou Lisa enorm hebben geholpen, maar die was er niet bij. En dat terwijl het gaat om een mensenrecht.
https://nos.nl/video/2277570-dove-lisa-kreeg-te-weinig-mee-na-aanslag-utrecht-wat-gebeurt-er
Bron: Het Nederlands Gebarencentrum en de NOS (video)
Is het volgens de Wet veiligheidsregio's nu ook verplicht om een tolk Nederlandse Gebarentaal in te zetten tijdens rampen en crisis?
Ja. Sinds juli 2021 is artikel 7.1 van de Wet veiligheidsregio’s aangepast naar:
‘De burgemeester draagt er zorg voor dat de bevolking informatie wordt verschaft over de oorsprong, omvang en de gevolgen van een ramp of crisis die de gemeente bedreigt of treft, alsmede over de daarbij te volgen gedragslijn. De informatie wordt zoveel mogelijk onverwijld omgezet in de Nederlandse Gebarentaal.’
Bron: Wet veiligheidsregio's
Waar moet ik aan denken zodat persconferenties toegankelijk zijn voor doven en slechthorenden?
1. De tolk dient professioneel opgeleid te zijn, een hoog niveau van de Nederlandse Gebarentaal te beheersen en ervaring met media te hebben.
2. De tolk dient ruim voor aanvang van de persconferentie aanwezig te zijn om thema’s als accenten en plaats- en persoonsnamen te bespreken.
3. De tolk dient goed zichtbaar te zijn op beeld:
a. De tolk moet voor een egale (bij voorkeur lichtblauwe) achtergrond staan, zodat ook voor slechtzienden de tolk goed in beeld is.
b. De tolk moet goed worden uitgelicht. Let hierbij op tegenlicht en zet eventueel een extra lamp op de tolk.
c. De tolk moet bij voorkeur (voor de kijker rechts) naast de spreker staan, zodat de kijker in één oogopslag zowel de spreker als de tolk kan zien.
4. De tolk moet vanaf de navel tot net boven de kruin in beeld zijn.
5. De tolk moet van tevoren duidelijk worden geïnstrueerd richting welke camera getolkt moet worden.
6. De tolk dient te beschikken over een eigen geluidsmonitor om de statements en Q&A goed te kunnen volgen. Wanneer er visuele informatie gedeeld wordt, moet eveneens gebruikgemaakt kunnen worden van een eigen beeldscherm.
7. De tolk moet beroep kunnen doen op visagie. De mimiek van een tolk is een belangrijk onderdeel van gebarentaal.
8. Via zoveel mogelijk kanalen dient gecommuniceerd te worden waar en wanneer de gehele persconferentie met de tolk Nederlandse Gebarentaal kan worden gevolgd (sommige media knippen de tolk uit beeld).
Zie hoofdstuk 5 van het zakboek voor nog meer tips en handvatten hoe je de 'vergeten' doelgroepen kunt bereiken.
Wat kan het Nederlands Gebarencentrum doen om jou te helpen bij het bereiken van doven en slechthorenden?
Jij kunt als organisatie ook bijdragen aan het bereiken van doven en slechthorenden. Tijdens rampen en crisis maar ook daarbuiten. Het Nederlands Gebarencentrum gaat graag met je in gesprek over de mogelijkheden.
Zie de website voor meer informatie over het Nederlands Gebarencentrum: https://www.gebarencentrum.nl/.
De Nederlandse Gebarentaal in het nieuws
25 maart 2019 - Geen gebarentolk na aanslag Utrecht: 'Ik voelde me tweederangsburger'
10 maart 2020 - Dankzij protest in het Journaal door dove Machiel eindelijk een TV gebarentolk tijdens de coronacrisis!
12 maart 2020 - Waar ze precies moest staan, was nog even de vraag. Maar ze stond er: de doventolk. En dat is een nieuwe stap voor crisiscommunicatie in Nederland.
22 september 2020 - Waarom is een tolk gebarentaal essentieel? Fragment van NPO Radio 1.
Q&A - Laaggeletterden
Wanneer ben je laaggeletterd?
Je bent als volwassene laaggeletterd, als je moeite hebt met lezen, schrijven en/of rekenen. Vaak heb je dan ook beperkte digitale vaardigheden. Dan vind je omgaan met een computer of een smartphone lastig. Niet goed kunnen lezen, schrijven en/of rekenen heeft gevolgen. Je vindt bijvoorbeeld minder snel een baan of hebt minder grip op je geldzaken.
Bron: Website Stichting Lezen en Schrijven
Hoeveel mensen in Nederland zijn laaggeletterd?
In Nederland zijn ongeveer 2,5 miljoen mensen laaggeletterd.
Daarnaast blijkt uit onderzoek dat één op de negen ouders van minderjarige kinderen laaggeletterd is en meer dan de helft (57%) van de laaggeletterden werkt.
Bron: Website Stichting Lezen en Schrijven
Is iemand die laaggeletterd is ook analfabeet?
Een volwassene die laaggeletterd is, is geen analfabeet. Een laaggeletterde kan wel lezen en
schrijven, alleen niet goed genoeg om helemaal mee te doen in de samenleving.
Bron: Website Stichting Lezen en Schrijven
Hoe zit het met laaggeletterdheid in mijn regio?
Bekijk op de website Geletterdheid InZicht, wat de situatie is voor jouw gemeente of regio. Hier vind je ook de aantallen van het aandeel laaggeletterden per belangrijkste doelgroep.
Hoe kan ik laaggeletterheid herkennen?
Aan de volgende 11 signalen kun je laaggeletterheid herkennen:
1. Alleen kijken naar een tekst zonder de ogen te bewegen over de tekst.
2. Geen punten of komma’s gebruiken.
3. Geen e-mailadres hebben.
4. Moeite hebben met mobiel bankieren.
5. Een slecht leesbaar handschrift hebben.
6. Vaak of een lange periode werkloos zijn.
7. Niet verder groeien in het werk.
8. Een uur te vroeg of te laat zijn op een afspraak.
9. Negatief praten over schoolervaring.
10. Moeite hebben met navigatie.
11. Smoesjes gebruiken als ‘bril vergeten zijn’ of ‘zere hand hebben’ als gevraagd wordt iets te lezen of te schrijven
Bron: Website Stichting Lezen en Schrijven
Waar moet ik aan denken zodat persconferenties toegankelijk zijn voor laaggeletterden?
1. Probeer het taalgebruik zo eenvoudig mogelijk te houden.
2. Praat rustig en neem af en toe een adempauze. Hierdoor krijgt de luisteraar tijd om de informatie te verwerken.
3. Beperk de informatiestroom. Houd er rekening mee dat laaggeletterden soms moeilijk in kunnen schatten welke informatie belangrijk is (extra informatie op de achtergrond kan bijvoorbeeld afleiden).
4. Bied de mogelijkheid om de boodschap van de persconferentie terug te lezen op een laagdrempelige wijze.
5. Deel ‘visuals’ tijdens of na de persconferentie die de (gedeelde) informatie uitlegt.
6. Richt op de website van de organisatie een logische plek in waar informatie gevonden kan worden. Deel daarnaast telefoonnummer(s) waarnaar gebeld kan worden voor het stellen van vragen. Mensen die moeite hebben met taal komen er online niet altijd uit, waardoor telefonisch contact uitkomst kan bieden.
Zie Hoofdstuk 5 en bijlage 3 van het zakboek voor nog meer tips en handvatten hoe je de 'vergeten' doelgroepen kunt bereiken.
Wat kan Stichting Lezen en Schrijven doen om jou te helpen bij het bereiken van laaggeletterden?
Jij kunt als organisatie ook bijdragen aan de aanpak van laaggeletterdheid. Stichting Lezen en Schrijven geeft je graag advies over het vinden, bereiken en opleiden van laaggeletterden. Naast een team van ervaren adviseurs die op lokaal en regionaal niveau adviseren, bieden zij verschillende instrumenten, materialen en trainingen. Zie de website voor meer informatie: www.lezenenschrijven.nl
Laaggeletterdheid in het nieuws
23 april 2020 - Persconferenties over corona maatregelen niet te volgen voor laaggeletterden.
29 augustus 2022 - Het NOS Nieuws van de Week keert terug en is te zien op nog meer lokale en regionale zenders. Stichting Lezen en Schrijven hielp de NOS bij het testen van dit journaal in eenvoudige taal.
8 september 2022 - Naziha was één van de 2,5 miljoen mensen in Nederland die moeite hebben met taal, rekenen en digitale vaardigheden. Ze vertelt aan LINDA. hoe ze met allerlei trucs dat geheim hield.
11 september 2022 - "Gemeenten moeten nu eindelijk voldoende geld krijgen om ook echt structureel iets aan laaggeletterdheid te kunnen doen", vertelt Geke van Velzen, directeur-bestuurder Stichting Lezen en Schrijven, aan Binnenlands Bestuur.
5 oktober 2022 - Leescrisis onder Nederlandse jeugd baart taalexperts grote zorgen
Q&A - Anderstaligen
Hoeveel mensen in Nederland zijn anderstalig?
In ons land heeft ongeveer een kwart van de bevolking een migratieachtergrond. Een deel van deze groep heeft de Nederlandse taal niet als moedertaal, waardoor een Nederlands gesproken persconferentie slechts beperkt of zelfs helemaal niet te volgen zou kunnen zijn. Het delen van een transcript of samenvatting van de persconferentie in verschillende talen kan hier uitkomst bieden.
Waar moet ik aan denken zodat persconferenties toegankelijk zijn voor anderstaligen?
1. Ondertitel de persconferentie in de verschillende talen van de te informeren doelgroepen en maak deze – afhankelijk van de snelheid waarmee een persconferentie georganiseerd moet worden – tijdens of nadien beschikbaar.
2. Transcribeer de persconferentie en maak een samenvatting in de verschillende talen van de te informeren doelgroepen.
3. Laat bij meertalige persconferenties bij voorkeur alleen sprekers aan het woord komen die de andere (extra) taal goed beheersen, zodat de boodschap correct overkomt en eventuele persvragen moeiteloos kunnen worden beantwoord.
Zie hoofdstuk 5 van het zakboek voor nog meer tips en handvatten hoe je de 'vergeten' doelgroepen kunt bereiken.
Overige doelgroepen
Naast de hierboven genoemde doelgroepen zijn er nog meer doelgroepen die niet of onvolledig bereikt worden met de huidige vormen van (crisis)communicatie.
Hiermee wordt het belang van een omgevings- en doelgroepenanalyse nog eens benadrukt. In het zakboek vind je een format en tips voor het maken van deze analyses, zodat je niemand vergeet.